بسم الله الرحمن الرحیم
و امرهم شورا بینهم
شورا در قران کریم عبارت است ازآگاهی یافتن از نظرات گوناگون برای رسیدن به بهترین رای و نظر و این عمل حکم واجب را دارد.
خداوند متعال شورا و مشورت را از ویژگی های مومنان برمی شمارد و عمل به شورا و مشورت را برای مومنان عملی واجب می داند.دلیل این وجوب یکی سیاق آیه مذکور و دیگری ضرورت اتصاف مومنان به آن است.
قانون اساسی کشورمان که توسط جمعی ازحقوقدانان و فقهای برجسته بر اساس شرع مقدس اسلام نوشته و تدوین شده است اصول و ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران را ترسیم نموده و در فصل هفتم خود به شوراها پرداخته است.
در اصل یکصدم قانون اساسی آمده است:
برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی،اقتصادی،عمرانی،بهداشتی،فرهنگی آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی اداره امور هر روستا،بخش،شهر،شهرستان یا استان با نظارت، شورایی به نام شورای ده،بخش،شهر،شهرستان یا استان صورت می گیرد که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می کنند.
نقش شوراهای اسلامی در اداره جامعه بر شهروندان پوشیده نیست و ورود اهل فضل و دانش و متخصص و کارآمد در شوراهای اسلامی شهرو روستا برای خدمت به مردم اهمیت فراوان دارد بنابراین کسانی که می خواهند وارد شوراهای اسلامی شوندعلاوه بر داشتن شرایط عضویت در شوراها باید به قوانین و مقررات اداره شهر و روستا آشنا بوده و بتوانند وظایف خو درا به درستی انجام دهند.
قانون وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی روستا،بخش،شهر،شهرستان مصوب اول خرداد سال هفتادو پنج و اصلاحات بعدی برای مطالعه و آشنایی بیشتر بشرح ذیل است:
الف- وظایف و اختیارات شوراها
ماده ۶۸- وظایف و اختیارات شورای اسلامی روستا
-ارائه پیشنهاد جهت رفع کمبودها ، نارسایی ها و نیازها به مقامات ذیربط
-کمک رسانی و امداد در مواقع بحرانی و اضطراری
-انتخاب فردی ذیصلاح به سمت دهیار برای مدت چهار سال
-مشارکت در تهیه طرحهای هادی روستا و بهسازی بافتهای فرسوده
-بررسی برنامه های پیشنهادی ارگانهای اجرایی در زمینه های اجتماعی ، اقتصادی ، عمرانی ، بهداشتی ، فرهنگی و … از نظر تطبیق با ضرورتهای موجود در حوزه انتخابیه شورا و ارائه گزارش نارسایی ها به شورای مافوق و مراجع اجرایی ذیربط
ماده ۷۰- وظایف و اختیارات شورای اسلامی بخش
-ارائه طرحها و پیشنهادهای اصلاحی به مسئولین اجرایی منطقه جهت رفع کمبودهای اجتماعی ، فرهنگی و … بخش
-ایجاد هماهنگی لازم بین شوراهای روستاهای واقع در محدوده بخش
-نظارت بر شوراهای روستاها به منظور رعایت وظایف قانونی
-حل و فصل مشکلات و اخلافات میان دو یا چند روستا یا شوراهای روستایی واقع در محدوده بخش در مواردی که قابل پیگیری قضایی نیست
-رسیدگی به امور عمرانی بخش که خارج از حیطه اختیارات و وظایف شورای روستا است
-ایفای وظایف شورای روستا در مزارع مستقل ، مکانها ، آبادیها و روستاهایی که به هر دلیل فاقد شورای روستا می باشد
-بررسی و تأیید طرحهای هادی روستاهای واقع در محدوده بخش و ارسال به مراجع ذیربط جهت تصویب نهایی
ماده ۷۱- وظایف شورای اسلامی شهر
-انتخاب شهردار برای مدت چهار سال
-بررسی و شناخت کمبودها ، نیازها و نارسایی های اجتماعی ، فرهنگی و … حوزه انتخابیه و تهیه طرحها و پیشنهادهای اصلاحی
-نظارت بر حسن اداره و حفظ سرمایه و دارایی های نقدی ، جنسی و اموال منقول و غیرمنقول شهرداری و نظارت بر حساب درآمد و هزینه آنها به گونه ای که مخل جریان عادی امور شهرداری نباشد
-همکاری با شهرداری جهت تصویب طرح حدود شهر با رعایت طرحهای هادی و جامع شهرسازی پس از تهیه آن توسط شهرداری با تأیید وزارت کشور و مسکن و شهرسازی
-تصویب بودجه ، اصلاح و متمم بودجه و تفریق بودجه سالانه شهرداری و مؤسسات و شرکتهای وابسته به شهرداری با رعایت آئین نامه مالی شهرداریها و همچنین تصویب بودجه شورای شهر
-تصویب وام های پیشنهادی شهرداری
-نظارت بر ایجاد گورستان ، غسالخانه و تهیه وسائل حمل اموات مطابق با اصول بهداشت و توسعه شهر -تصویب اساسنامه مؤسسات و شرکتهای وابسته به شهرداری با تأیید و موافقت وزارت کشور
-تصویب لوایح برقراری یا لغو عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن با در نظر گرفتن سیاست عمومی دولت که از سوی وزارت کشور اعلام می شود
-نظارت بر امور بهداشت حوزه شهر
-نظارت بر امور تماشاخانه ها ، سینماها و دیگر اماکن عمومی که توسط بخش خصوصی ، تعاونی و دولتی اداره می شود
-وضع مقررات نظارت بر حفر مجاری و مسیرهای تأسیسات شهری
-تصویب نامگذاری معابر ، میادین ، خیابانها ، کوچه و کوی در حوزه شهری
-تصویب نرخ کرایه وسایل نقلیه درون شهری
-وضع مقررات مربوط به ایجاد و اداره میدان های عمومی توسط شهرداری برای خرید و فروش مایحتاج عمومی با رعایت مقررات موضوعه
-همکاری با شورای تأمین شهرستان
-بررسی و تأیید طرحهای هادی و جامع شهرسازی و تفصیلی و حریم و محدوده قانونی شهرها پس از ارائه آن توسط شهرداری و ارسال به مراجع ذیربط قانونی جهت تصویب نهائی
ماده ۷۳- چنانچه یک یا چند نفر از اعضای شورای شهر به عملکرد شهرداریها یا عملیات شهرداری اعتراض یا ایرادی داشته باشند ابتدا توسط رئیس شورا موارد را به صورت روشن به شهردار تذکر خواهند داد . درصورت عدم رعایت مفاد مورد تذکر ، موضوع به صورت سؤال مطرح می شود که در این صورت رئیس شورا سؤال را کتباً به شهردار اطلاع خواهد داد و حداکثر ظرف ده روز پس از ابلاغ شهردار موظف به حضور در جلسه عادی یا فوق العاده شورا و پاسخ به سؤال می باشد
چنانچه شهردار از حضور استنکاف ورزیده یا پاسخ وی قانع کننده تشخیص داده نشود طی جلسه دیگری موضوع مجدداً به صورت استیضاح که حداقل به امضای یک سوم اعضای شورا رسیده باشد ارائه می شود . فاصله بین ابلاغ با تشکیل جلسه که از طرف رئیس شورا تعیین خواهد شد حداکثر ده روز خواهد بود . شورا پس از طرح سؤال یا سؤالات و جواب شهردار رأی موافق یا مخالف خواهد داد . درصورتی که شورا با اکثریت دو سوم کل اعضاء رأی مخالف دهد شهردار از کار برکنار و فرد جدیدی از سوی شورا انتخاب خواهد شد
تبصره- در فاصله بین صدور رأی عدم اعتماد و برکناری شهردار و یا خاتمه خدمت شهردار تا انتخاب فرد جدید که نباید بیش از سه ماه به طول انجامد یکی از کارکنان شهرداری با انتخاب شورای شهر عهده دار و مسئول امور شهرداری خواهد بود
ماده ۷۴- شوراهای موضوع این قانون یا هر یک از اعضای آنها حق ندارند در نصب و عزل کارکنان دهیاریها ، شهرداریها و یا شرکت ها و مؤسسات وابسته به آنها دخالت نمایند یا به آنها دستور دهند . واگذاری مسئولیت اجرائی ، عضویت هیئت مدیره و مدیریت عامل به اعضاء شوراهای مذکور در دهیاریها ، شهرداریها ، شرکتها و سازمانهای تابعه ممنوع می باشد
تبصره ۱- اعضای شوراهای مذکور و وابستگان درجه یک آنها به هیچ وجه حق انجام معامله با دهیاری ، شهرداری ، سازمانها و شرکتهای وابسته به آن را نخواهند داشت و انعقاد هر نوع قرارداد با آنها ممنوع می باشد
تبصره ۲- هرگونه استفاده شخصی از اموال ، دارائی ها و امکانات شوراها ، دهیاری ، شهرداری ، مؤسسات و شرکتهای وابسته توسط اعضاء شوراها ممنوع می باشد
ماده ۷۷- شورای اسلامی شهر و دهستان می تواند نسبت به وضع عوارض متناسب با تولیدات و درآمدهای اهالی به منظور تأمین بخشی از هزینه های خدماتی و عمرانی مورد نیاز شهر و روستا طبق آئین نامه مصوب هیأت وزیران اقدام نمایند
تبصره- عوارض یک ماه پس از ارسال هر مصوبه به وزارت کشور قابل وصول است . وزیر کشور می تواند در هر مقطعی که وصول هر نوع عوارضی را منطبق بر آئین نامه مصوب نداند نسبت به اصلاح و لغو آن اقدام نماید
ماده ۷۸- وظایف و اختیارات شورای شهرستان
ارائه پیشنهادات لازم در زمینه توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و عمرانی شهرستان به دستگاههای اجرائی ذیربط و کمیته برنامه ریزی شهرستان و شورای استان
هماهنگی و رسیدگی به مسائل و حل و فصل مشکلات میان شوراهای شهر و بخش در مواردی که قابل پیگیری قضایی نیست
نظارت بر عملکرد و فعالیتهای شوراهای بخش و شهر
ماده ۷۸ مکرر ۴- کلیه شوراهای موضوع این قانون مکلفند حداکثر ظرف مدت ده روز مصوبات خود را به نمایندگان حوزه انتخابیه و شورای مافوق ، مسئولین اجرایی ذیربط و عالی ترین مقام اجرایی مربوط و در مورد شورای عالی استانها به مجلس شورای اسلامی و وزارت کشور ارسال نمایند.